تخيّلِ كفر، كفر اولماديغى گبى· توهّمِ كفر دخى، كفر دگلدر. تصوّرِ ضلالت ضلالت اولماديغى گبى· تفكّرِ ضلالت دخى، ضلالت دگلدر. چونكه هم تخيّل، هم توهّم، هم تصوّر، هم تفكّر· تصديقِ عقليدن و إذعانِ قلبيدن آيريدرلر، باشقه‌درلر. اونلر بر درجه سربستدرلر. جزءِ إختياريه‌يى پك ديڭله‌مييورلر. تكليفِ دينى آلتنه چوق گيره‌ميورلر. تصديق و إذعان، اويله دگللر. بر ميزانه تابعدرلر. هم تخيّل، توهّم، تصوّر، تفكّر، ناصلكه تصديق و إذعان دگللر. اويله ده شبهه و تردّد صاييلمازلر. فقط أگر لزومسز تكرار ايده ايده مستقر بر حاله گلسه، او وقت حقيقى بر نوع شبهه، اوندن تولّد ايده‌بيلير. هم بىطرفانه محاكمه ناميله ويا إنصاف نامنه دييوب، شقِّ مخالفى إلتزام ايده ايده، تا اويله بر حاله گلير كه، إختيارسز طرفِ مخالفى إلتزام ايدر. اوڭا واجب اولان حقّڭ إلتزامى قيريلير. او ده تهلكه‌يه دوشر. خصمڭ ويا شيطانڭ بر وكيلِ فضوليسى اولاجق بر حالت، ذهننده تقرّر ايدر.

شو نوع وسوسه‌نڭ أڭ مهمّى بودر كه: وسوسه‌لى آدم، إمكانِ ذاتى ايله إمكانِ ذهنىيى بربريله إلتباس ايدر. يعنى: بر شيئى ذاتنده ممكن گورسه، او شيئى ذهنًا دخى ممكن و عقلاً مشكوك توهّم ايدر. حالبوكه علمِ كلامڭ قاعده‌لرندندر كه: إمكانِ ذاتى ايسه، يقينِ علمىيه منافى دگل و ضرورتِ ذهنيه‌يه ضدّيتى يوقدر. مثلا: شو دقيقه‌ده قره دڭزڭ يره باتماسى، ذاتنده ممكندر و او إمكانِ ذاتى ايله محتملدر. حالبوكه يقينًا، او دڭزڭ يرنده اولديغنى حكم ايدييورز، شبهه‌سز بيلييورز. و او إحتمالِ إمكانى و او إمكانِ ذاتى، بزه شك ويرمز، بر شبهه گتيرمز، يقينمزى بوزماز. مثلا: شو گونش ذاتنده ممكندر كه، بوگون غروب ايتمه‌سين ويا يارين طلوع ايتمه‌سين. حالبوكه بو إمكان يقينمزه ضرر ويرمز، شبهه گتيرمز. ايشته بونڭ گبى، مثلا حقائقِ ايمانيه‌دن اولان حياتِ دنيويه‌نڭ غروبنه و حياتِ اُخرويه‌نڭ طلوعنه، إمكانِ ذاتى جهتنده گلن وهملر، يقينِ ايمانىيه ضرر ويرمز. هم

﴿لَا عِبْرَةَ ِلْلاِحْتِمَالِ الْغَيْرِ النَّاشِئِ عَنْ دَلِيلٍ﴾

يعنى: "بر دليلدن نشئت ايتمه‌ين بر إحتمالڭ هيچ أهمّيتى يوقدر" اولان قاعدهِٔ مشهوره· هم اصول الدين، هم اصول الفقهڭ قاعدهِٔ مقرّره‌سندندر.

Yükleniyor...