îfaya muktedir, ancak nihayetsiz bir kudret ve nihayetsiz bir ilim sahibi olabilir. Öyle de, ubudiyete şâyan dahi yalnız odur.

İkinci Mukaddeme:

İnsanda iki cihet var.

Birinci Cihet:

Vücud ve icad, hayır ve fiil cihetidir. İkinci Cihet: Naks ve kusur cihetidir.

İnsan, birinci cihette karınca ve arıdan daha aşağı, ankebut ve sivrisinekten daha zaîftir. Fakat ikinci cihette; adem ve tahrib, şer ve infial cihetinde, semavat ve arz ve cibalden daha büyüktür. Meselâ: İyilik ettiği vakitte, yalnız vüs'ati nisbetinde eli ulaşır, kuvveti yettiği miktarınca iyilik edebilir. Fakat fenalık ettiği vakitte, fenalığı tecavüz ve intişar eder.

İşte küfür, bir seyyiedir. Fakat mecmu' kâinatın tahkirini tazammun eder. Çünki şu mevcudatı ve şu mektubat-ı Rabbaniyeyi derecelerinden ve kıymetlerinden düşürüp, abesiyet ve tesadüfün oyuncağı ve zeval ve firak ile sür'atle mütegayyir mevadd-ı vâhiye derekesine ve hiçliğe sukut ettirir. Ve insan denilen ve esma-i kudsiye-i İlahiyenin cilvelerini ilân eden ve bir kaside-i mevzune-i manzume-i


Yükleniyor...