eder. "Latif ve Kerim" isimlerini masnuun bazı perdelerinde okutturuyor. Lütuf ve kerem şe'nleri ise, tezyin ve tenvir fiillerini tahrik eder. "Müzeyyin ve Münevvir" isimlerini masnuun hüsün ve nuraniyeti lisanıyla okutturur. Ve o tezyin ve tahsin şe'nleri ise, sun' ve inayet manalarını iktiza eder. Ve "Sâni' ve Muhsin" isimlerini, o masnuun güzel sîmasıyla okutturur. Ve o sun' ve inayet ise, bir ilim ve hikmeti iktiza eder. Ve İsm-i "Alîm ve Hakîm"i, o masnuun intizamlı, hikmetli a'zâsıyla okutturur. O ilim ve hikmet ise tanzim, tasvir, teşkil fiillerini iktiza ediyor. "Musavvir ve Mukaddir" isimlerini masnuun heyetiyle, şekliyle okutturur, gösterir.
İşte Sâni'-i Zülcelal, bütün masnuatını öyle bir tarzda yapmış ki; ekserîsi, hususan zîhayat kısmı, çok esma-i İlahiyeyi okutturur. Güya herbir masnuuna ayrı ayrı, birbiri üstünde yirmi gömlek giydirmiş, yirmi perdeye sarmış. Her gömlekte, her perdede ayrı ayrı esmasını yazmış. Meselâ: Temsilde gösterildiği gibi, tek güzel bir çiçekle, insanın kısm-ı sânisinden bir ferd-i hasnânın yalnız zahirî hilkatlerinde, çok sahifeler vardır. Başka büyük ve küllî masnuatı, o iki cüz'î misale kıyas et.
Birinci sahife:
Umumî şekil ve mikdarını gösteren heyettir ki: "Yâ Musavvir, yâ Mukaddir, yâ Munazzım" isimlerini yâdeder.
İkinci sahife:
Suretlerinde ayrı ayrı a'zâların inkişafıyla hasıl olan çiçek ve insanın basit heyetidir ki; o sahifede "Alîm, Hakîm" isimleri gibi çok isimler yazılıyor.
Üçüncü sahife:
O iki mahlukun ayrı ayrı a'zâlarına, ayrı ayrı hüsün ve zînet vermekle, o sahifede "Sâni' ve Bâri'" isimleri gibi çok isimler yazılıyor.
Dördüncü sahife:
Öyle bir zînet ve hüsün, o iki masnua veriliyor ki; güya lütuf ve kerem tecessüm etmiş, onlar olmuş. O sahife "Yâ Latif, yâ Kerim" gibi çok isimleri yâdeder, okur.
Beşinci sahife:
O çiçeğe leziz meyveler, o hasnâya sevimli evlâdlar, güzel ahlâklar takmakla; o sahife "Yâ Vedud, yâ Rahîm, yâ Mün'im" gibi isimleri okutturuyor.
Altıncı sahife:
O in'am ve ihsan sahifesinde, "Yâ Rahman, yâ Hannan" gibi isimler okunuyor.
Yedinci sahife:
O nimetlerde, o neticelerde, öyle lemaat-ı hüsün ve cemal görünüyor ki, hakikî bir şevk ve şefkatle yoğrulmuş hâlis bir şükür ve safi bir muhabbete lâyık olur. O sahifede "Yâ Cemil-i Zülkemal, yâ Kâmil-i Zülcemal" isimleri yazılı okunuyor.
İşte Sâni'-i Zülcelal, bütün masnuatını öyle bir tarzda yapmış ki; ekserîsi, hususan zîhayat kısmı, çok esma-i İlahiyeyi okutturur. Güya herbir masnuuna ayrı ayrı, birbiri üstünde yirmi gömlek giydirmiş, yirmi perdeye sarmış. Her gömlekte, her perdede ayrı ayrı esmasını yazmış. Meselâ: Temsilde gösterildiği gibi, tek güzel bir çiçekle, insanın kısm-ı sânisinden bir ferd-i hasnânın yalnız zahirî hilkatlerinde, çok sahifeler vardır. Başka büyük ve küllî masnuatı, o iki cüz'î misale kıyas et.
Birinci sahife:
Umumî şekil ve mikdarını gösteren heyettir ki: "Yâ Musavvir, yâ Mukaddir, yâ Munazzım" isimlerini yâdeder.
İkinci sahife:
Suretlerinde ayrı ayrı a'zâların inkişafıyla hasıl olan çiçek ve insanın basit heyetidir ki; o sahifede "Alîm, Hakîm" isimleri gibi çok isimler yazılıyor.
Üçüncü sahife:
O iki mahlukun ayrı ayrı a'zâlarına, ayrı ayrı hüsün ve zînet vermekle, o sahifede "Sâni' ve Bâri'" isimleri gibi çok isimler yazılıyor.
Dördüncü sahife:
Öyle bir zînet ve hüsün, o iki masnua veriliyor ki; güya lütuf ve kerem tecessüm etmiş, onlar olmuş. O sahife "Yâ Latif, yâ Kerim" gibi çok isimleri yâdeder, okur.
Beşinci sahife:
O çiçeğe leziz meyveler, o hasnâya sevimli evlâdlar, güzel ahlâklar takmakla; o sahife "Yâ Vedud, yâ Rahîm, yâ Mün'im" gibi isimleri okutturuyor.
Altıncı sahife:
O in'am ve ihsan sahifesinde, "Yâ Rahman, yâ Hannan" gibi isimler okunuyor.
Yedinci sahife:
O nimetlerde, o neticelerde, öyle lemaat-ı hüsün ve cemal görünüyor ki, hakikî bir şevk ve şefkatle yoğrulmuş hâlis bir şükür ve safi bir muhabbete lâyık olur. O sahifede "Yâ Cemil-i Zülkemal, yâ Kâmil-i Zülcemal" isimleri yazılı okunuyor.
Yükleniyor...