سراج النورڭ يوز يرنده أڭ معنّد بر منكِرى دخى صوصديره‌جق بر قطعيتله إثبات ايديلمش كه: بتون أشيا بر تك ذاتِ واحدِ أحده ويريلسه، بر تك شى گبى قولاى و چابوق و اوجوز اولور. أگر أسبابه و طبيعته دخى حصّه ويريلسه، بر تك شيئڭ ايجادى بتون أشيا قدر چتين و گج و أهمّيتسز و بهالى اولاجق. بو حقيقتڭ برهانلرينى گورمك ايسترسه‌ڭ يگرمنجى و اوتوز اوچنجى مكتوبلره و يگرمى ايكنجى و اوتوز ايكنجى سوزلره و طبيعته دائر يگرمى اوچنجى و إسمِ أعظمه دائر اوتوزنجى لمعه‌لره و بِالخاصّه اوتوزنجى لمعه‌نڭ إسمِ فرد و إسمِ قيّومه دائر دردنجى و آلتنجى نكته‌لرينه باقسه‌ڭ گوره‌جكسڭ كه، ايكى كرّه ايكى درت ايدر قطعيتنده بو حقيقت إثبات ايديلمشدر. بوراده، او يوزر برهانلرندن بر دانه‌سنه إشارت ايديله‌جك. شويله كه:

أشيانڭ ايجادى، يا عدمدن اولور، يا تركيب صورتنده سائر عناصردن و موجوداتدن طوپلانير. أگر بر تك ذاته ويريلسه، او وقت هر حالده او ذاتڭ هر شيئه محيط بر علمى و هر شيئه مستولى بر قدرتى بولونه‌جق. و بو صورتده اونڭ علمنده صورتلرى و وجودِ علميلرى بولونان أشيايه وجودِ خارجى ويرمك و ظاهر بر عدمدن چيقارمق ايسه، بر كبريت چاقار گبى ويا گوزه گورونمه‌ين بر يازى ايله يازيلان بر خطّى گوزه گوسترمك ايچون، گوستريجى بر مادّه‌يى اوستنه گچيرمك و سورمك گبى ويا فوطوغرافڭ آيينه‌سنده‌كى صورتى كاغد اوستنه نقل ايدن قولاى عمليات گبى غايت قولاى بر صورتده صانعڭ علمنده پلانلرى و پروغراملرى و معنوى مقدارلرى بولونان أشيايى، "أمرِ كُنْ فَيَكُونُ" ايله عدمِ ظاهريدن وجودِ خارجىيه چيقارير.