امّا كمالڭ سرِّ وحدته إشارتى ايسه، ينه رسالهِٔ نورده چوق پارلاق برهانلريله بيان ايديلمشدر. غايت مختصر بر مئالى شودر كه: سماوات و أرضڭ خلقتى، بِالبداهه غايت كمالده بر قدرتِ مطلقه‌يى ايستر. بلكه هر بر ذىحياتڭ عجائب جهازاتى دخى، كمالِ مطلقده بر قدرتى إقتضا ايدر. و عجزدن منزّه و قيددن مبرّا بر قدرتِ مطلقه‌ده‌كى كمال ايسه، ألبته وحدتى إستلزام ايدر. يوقسه كمالنه نقيصه و إطلاقنه قيد قونمق و نهايتسزلگنه نهايت ويرمك و أڭ قوى بر قدرتى أڭ ضعيف بر عجزه سقوط ايتديرمك و نهايتسز بر قدرته، نهايتسز اولديغى بر وقتده، بر متناهى ايله نهايت ويرمك لازم گله‌جك. بو ايسه، بش وجهله محال ايچنده محالدر.

امّا، إطلاق و إحاطه و نهايتسزلگڭ وحدته شهادتلرى ايسه· او دخى سراج النور رساله‌لرنده تفصيلاً ذكر ايديلمش. بر مختصر مئالى شودر: مادام كائناتده‌كى أفعالڭ هر برى، كندى أثرينڭ أطرافه إستيلاكارانه ياييلماسى ايله هر بر فعلڭ إحاطه‌سنى و إطلاقنى و حدسز بولونديغنى و قيدسزلغنى گوسترر. و مادام إشتراك و شرك ايسه، او إحاطه‌يى إنحصار آلتنه و او إطلاقى قيد آلتنه و او حدسزلگى حدّ آلتنه آلوب إطلاقڭ حقيقتنى و إحاطه‌نڭ ماهيتنى بوزويور. ألبته مطلق و محيط اولان او أفعالده إشتراك محالدر، إمكانى يوقدر. أوت إطلاقڭ ماهيتى، إشتراكه ضددر. چونكه إطلاقڭ معناسى، حتّى متناهى و مادّى و محدود بر شيده دخى اولسه، ينه إستيلاكارانه و إستقلالدارانه أطرافه، هر يره ياييلير، إنتشار ايدر. مثلا: هوا و ضيا و نور و حرارت، حتّى صو، إطلاقه مظهر اولسه‌لر، هر طرفه ياييليرلر. مادام إطلاق جهتى، جزئيده دخى اولسه، مادّيلرى محدودلرى بويله مستولى ياپييور. ألبته كلّى بر إطلاقِ حقيقى، بويله هم نهايتسز، هم مادّه‌دن منزّه، هم حدودسز، هم قصوردن مبرّا اولان صفتلره اويله بر إستيلا و إحاطه ويرر كه، شرك و إشتراكڭ هيچ بر جهتِ إمكانى و إحتمالى اولاماز.

Yükleniyor...