ثانيًا:
قرآنده أساس مقصدلرى و عناصرِ أصليهسى درت حقيقتدر: توحيد، نبوّت، حشر و عدالتدر. چونكه: وقتا كائنات صحراسنده بنى آدم بر عجيب و بيوك بر قافله و سائر طائفهلر برابر بربرى آرقهسنده عصرلر اوستنده گچمش زمانڭ درهلرندن، شهر و مشهرلرندن سفر ايدوب وجود و حيات صحراسنده يورويوشيله إستقبالڭ يوكسك طاغلرينه عزيمتله اورادهكى باغلرينه گوزلرى متوجّه اولمق جهتيله خلافتِ زمينه مظهريت نقطهسنده و سائر ذىحياته تصرّفاتى جهتنده روىِ زمينده أكثر أشيانڭ نوعِ بشرله مناسباتى إقتضاسيله هيجانه گلمهسندن كائنات دخى اونلره يوزلرينى چويروب نوعِ بشرله جدّى علاقهدار اولويور. بنى آدم بر تك طائفه ايكن يوز بيڭلر طائفهلره قاريشماسنده كائنات زمين گبى اونلره نتيجهِٔ خلقتِ عالم نقطهسنده باقييور. گويا خلقتِ كائنات حكومتى· او حكومتڭ ضابطه مأمورى حكمنده فنِّ حكمتى، بر مستنطق و صورغيجى اولارق او مسافر قافلهيه گوندروب اوندن سؤال ايدوب صورويور كه: "أى بنى آدم! نرهدن گلييورسڭز و نرهيه گيدهجكسڭز و نه ياپاجقسڭز؟ و هر شيئه قاريشييور و بعضًا قاريشديرييورسڭز. سلطانڭز و خطيبڭز و رئيسڭز و ايلرى گلهنڭز كيمدر؟ تا بڭا جواب ويرسين."
او محاورهلر ايچنده بردن قافلهِٔ بنى آدمدن محمّد الهاشمى (صلّى اللّٰه عليه و سلّم)، أمثاللرى اولان اولو العزم پيغمبرلر گبى فنِّ حكمته قارشى قالقدى. و قرآنڭ لسانيله ديدى كه:
Yükleniyor...