başkenti olan Varşova'ya ulaşabilmesidir. Bu ise kolay olmamıştır..Ve bundan sonra, herhalde, normal vesait ile seyahatını sürdürmüştür.
Hazret-i Üstâd’ın 1958’de neşredilen Büyük Tarihçe-i Hayat kitabında da aynen Abdurrahman’ın yazdığı gibi yazılmıştır. Hazret-i Bediüzzaman kendi sağlığında bu her iki tarihçe kitaplarını defalarca görmüş ve mütalaasından veya okutup dinlemesinden geçmiş kitaplardır. Gerçi Bediüzzaman Hazretleri şahsı ile ilgili mes'elelerin teferruatına fazla önem vermiş değildir. Hem o gibi noktalarda tashih etme hususunda pek bakmış da değildir zannediyorum. Fakat onun öz yeğeni ve uzun zaman beraberinde bir evlad-ı manevisi olarak kalmış olan merhum Abdurrahman, herhalde bütün yazdıklarını amcasının tashihinden geçirdikten sonra neşr etmiştir ki; ifadesinde de vardır.
Bediüzzaman'ın küçük biraderi Molla Abdülmecid Efendi ise, kendi hususi hatıra defterinde bu firarî seyahat mevzuunda kısaca: “Almanya tarikiyle İstanbul’a gelir.”(316) şeklinde bir ifadesi vardır. Ancak o sıra, Avusturya da Alman imparatorluğuna bağlı bir eyalet olması hasebiyle, ayrıca Üstâd’ın Almanya’nın merkezine gittiğini göstermiş olmaz.
Merhum Van'lı Ali Çavuş’un hatırası da, Molla Abdülmecid’in beyanına yakın bir ifade tarzıdır. Yalnız Ali Çavuş’tan naklen yazılan: “...Üstâd Hazretleri Lehistan’ın başşehri olan Varşova’dan Berlin’e geçip, oradan İstanbul’a gittiği..”(317) şeklinde bir ilâve yer almaktadır.
Bizim merhum Ali Çavuş’u dinlediğimizde bu hususu duyduğumuzu hatırlayamıyoruz. Fakat merhum Ali Çavuş’un “Biz bu haberi Romanya'da gazetelerden okuduk.”(318) ifadesiyle; Romence olan Romanya gazetelerini acaba Ali Çavuş okuyup anlıyabiliyor muydu? diye insanın aklına geliyor...
Lâkin üst tarafta sıralanan bütün beyanlar, Bediüzzaman’ın Varşova’dan sonra Viyana’ya geldiğini ifade etmeleri ve Ali Çavuş’un duyduğu o haber bir gazete haberi olmakla da kesin hükmü değiştiremiyeceği kanaatındayız.
Evet bu farklı beyanların içerisinde en doğrusu, herhalde birbiriyle ittifak eden Bediüzzaman'ın öz ifadeleriyle; onun sağlığında neşredilen tarihçelerdeki beyanlardır.
Hazret-i Üstâd’ın 1958’de neşredilen Büyük Tarihçe-i Hayat kitabında da aynen Abdurrahman’ın yazdığı gibi yazılmıştır. Hazret-i Bediüzzaman kendi sağlığında bu her iki tarihçe kitaplarını defalarca görmüş ve mütalaasından veya okutup dinlemesinden geçmiş kitaplardır. Gerçi Bediüzzaman Hazretleri şahsı ile ilgili mes'elelerin teferruatına fazla önem vermiş değildir. Hem o gibi noktalarda tashih etme hususunda pek bakmış da değildir zannediyorum. Fakat onun öz yeğeni ve uzun zaman beraberinde bir evlad-ı manevisi olarak kalmış olan merhum Abdurrahman, herhalde bütün yazdıklarını amcasının tashihinden geçirdikten sonra neşr etmiştir ki; ifadesinde de vardır.
Bediüzzaman'ın küçük biraderi Molla Abdülmecid Efendi ise, kendi hususi hatıra defterinde bu firarî seyahat mevzuunda kısaca: “Almanya tarikiyle İstanbul’a gelir.”(316) şeklinde bir ifadesi vardır. Ancak o sıra, Avusturya da Alman imparatorluğuna bağlı bir eyalet olması hasebiyle, ayrıca Üstâd’ın Almanya’nın merkezine gittiğini göstermiş olmaz.
Merhum Van'lı Ali Çavuş’un hatırası da, Molla Abdülmecid’in beyanına yakın bir ifade tarzıdır. Yalnız Ali Çavuş’tan naklen yazılan: “...Üstâd Hazretleri Lehistan’ın başşehri olan Varşova’dan Berlin’e geçip, oradan İstanbul’a gittiği..”(317) şeklinde bir ilâve yer almaktadır.
Bizim merhum Ali Çavuş’u dinlediğimizde bu hususu duyduğumuzu hatırlayamıyoruz. Fakat merhum Ali Çavuş’un “Biz bu haberi Romanya'da gazetelerden okuduk.”(318) ifadesiyle; Romence olan Romanya gazetelerini acaba Ali Çavuş okuyup anlıyabiliyor muydu? diye insanın aklına geliyor...
Lâkin üst tarafta sıralanan bütün beyanlar, Bediüzzaman’ın Varşova’dan sonra Viyana’ya geldiğini ifade etmeleri ve Ali Çavuş’un duyduğu o haber bir gazete haberi olmakla da kesin hükmü değiştiremiyeceği kanaatındayız.
Evet bu farklı beyanların içerisinde en doğrusu, herhalde birbiriyle ittifak eden Bediüzzaman'ın öz ifadeleriyle; onun sağlığında neşredilen tarihçelerdeki beyanlardır.
Yükleniyor...