Evet, mukaddemenin bu parağrafı mevzuumuza gerçekten hayli aydınlıklar getirmektedir. Yani, şimdi kitap halinde elimizde mevcut “İki Mektebi Musibetin şehadetnâmesi” eseri içindeki müdafaaların bir kısmı, ilk başta isticvab için Harbiye Nezareti'ndeki sorgulaması sırasında verdiği cevablar ve konuştuğu sözlerdir. Müdafaanın üçte ikisini teşkil eden kısmını da 24 Mayıs 1909 pazartesi günü ikinci Divan-ı Harb Mahkemesi’ndeki duruşmasında; bir sürü düğümlü, istifhamlı; fakat etraflıca aydınlatıcı cevablar bekleyen mukadder suallere cevablar teşkil eden müdafaasından sonra, tahliye edilmesine karar verildiğini söyler. Aynı müdafaanamesinde yer alan ve “onbir buçuk cinayet” ismi altındaki “istifham-ı inkarî-i taaccübî” ta'bir edilen mânâ' ile, yani: en büyük ve en değerli hizmetleri, en menfaatli, en uygun ve en gerçek davranışları, kötülük ve cinayet addeden bir zihniyetin hareketine karşı taaccüb ve şaşkınlıkla karşılanan halleri sıralamasından sonra; onbir buçuk sualler bölümünü tahliyesinin ikinci günü, yani 25 veya 26 Mayıs 1909 salı günü birinci Divan-ı Harb'teki duruşması sırasında, hapisteki masumları kurtarmak için yaptığı müdafaadır. Bediüzzaman'ın bu müdafaası üzerine kendisine beraat verildiği gibi, elli kadar mazlum mahpusların tahliyeleri de takip etmiştir.
İşte Bediüzzaman’ın bu ifade ve beyan tarzından da onun hapiste uzun bir müddet bekletilmiş olmadığını anlıyoruz. Zaten Üstâd’ın “tahliyesinin ikinci gününde, birinci Divan-ı Harb reisi Hurşit Paşa’ya bir defa..:” şeklindeki ifadesinden; Birinci Divan-ı Harb-i Örfî duruşmasına gayr-ı mevkuf olarak gittiği görülmektedir.
Buna göre, Bediüzzaman Hazretleri’nin sadece iki defa Divan-ı Harb mahkemelerinde duruşmasının yapıldığını anlıyoruz. Bir üçüncü duruşması yapılıp, yapılmadığını bilememekle beraber, herhalde beraat kararını Hurşit Paşa'nın reislik yaptığı birinci Divan-ı Harb Mahkemesi’nden almış olduğuna kat'î nazarıyla bakabiliriz. Amma beraet kararı, şu ikinci duruşmasında mı, yoksa başka gün ve tarihlerde yapılmış bir başka duruşmada mı verildiği hakkında kesin malûmata sahip değiliz. Bununla beraber başka bir tarihte ayrı bir duruşması yapıldığına dair de hiç bir delil, bir emare yoktur.
