4 - Her şeyde bulunan müvazene ve tesanüdün iktiza ettiği bir zaruretle, her bir zerrede muhit bir şuur ve tam bir ilim bulunduğunu farzetmek lâzım gelir.
İşte kesret ve imkân canibindeki esbaba, eşya isnad edildiği zaman; mezkûr müteselsil muhalatı ve aklî ebatıl ve mümteniatı istilzam eder ki, evhamlar dahi bu fikirden nefret edip kaçarlar. Amma eğer vücub ve vahdet mertebesinin sahibi olan sahib-i hakikîlerine isnad edilirse, hiç bir şey lâzım gelmez. Yalnız yağmur kataratının güneşe mukabil geldikleri zaman, güneşin timsalleri içlerinde parladığı gibi; o zerrat ve mürekkebat dahi ezelî ve gayr-ı mütenahî bir ilim ve iradeyi tazammun eden ezelî ve gayr-ı mütenahî tecelliyat-ı kudretin nuranî lemaatına mazhariyetleri kâfi gelir. Çünkü ilim ve kudret ve irade hâsiyetlerine malik olan tecelli-i Şems-i Ezel’in birtek parıltısı bile, imkân ve kesretin -vücub ve vahdetin te’siri olmaksızın- canibindeki esbabın bir güneşinden tesirce daha celildir. Zira esbab ve kesret canibindeki sebeblerde tecezzi ve inkısam vardır.
İşte bu hâsiyete mâlik olan kudret-i İlahiyenin bir zerresinden daha azının dahi temas etmesi, kesret canibinin dağlarından da te’sirce daha azîmdir. Çünkü nuranî olan bir cüz’, küllün hâsiyetine maliktir. Adeta o şey-i nuranînin küllü küllî ve cüz’ü cüz’î oluyor.
İşte acaba mümkin ve mahluk olan bir nurun bir zerresi böyle hâsiyetlere malik olsa,
(1) Yukarıdaki güneşe mukabil gelen yağmur kataratının aldığı te’sire remzeden misale bakıyor. (Mütercim)
vücub canibinden parlayan nur-ul envar olan kudret-i Rabbaniyenin te’siratı nasıl olur, sen düşün.
Hem icad-ı eşya kudret-i İlahiyeye isnad ve nisbet edildiği zaman, hiç bir külfet ve zorluğu olmaz. Çünkü o kudret bizatihî zatiyedir. Onun zıddı olan acz, muhaldir ki, ona tedahül etsin.
Evet, şeffafiyet, mukabele, müvazene, tecerrüd, itaat ve intizam
(2) Şu altı sırlar tafsilen Nokta Risalesi ve Yirminci Mektub ve Yirmidokuzuncu Sözlerde mezkûrdur. –Müellif–
sırlarıyla, belki hads ve müşahede ile zerrelerle güneşler, cüz’ ile küll, ferd ile nevilerin icadları onun lem’a-i kudretine nisbeten birdir,
____________________________________
İşte kesret ve imkân canibindeki esbaba, eşya isnad edildiği zaman; mezkûr müteselsil muhalatı ve aklî ebatıl ve mümteniatı istilzam eder ki, evhamlar dahi bu fikirden nefret edip kaçarlar. Amma eğer vücub ve vahdet mertebesinin sahibi olan sahib-i hakikîlerine isnad edilirse, hiç bir şey lâzım gelmez. Yalnız yağmur kataratının güneşe mukabil geldikleri zaman, güneşin timsalleri içlerinde parladığı gibi; o zerrat ve mürekkebat dahi ezelî ve gayr-ı mütenahî bir ilim ve iradeyi tazammun eden ezelî ve gayr-ı mütenahî tecelliyat-ı kudretin nuranî lemaatına mazhariyetleri kâfi gelir. Çünkü ilim ve kudret ve irade hâsiyetlerine malik olan tecelli-i Şems-i Ezel’in birtek parıltısı bile, imkân ve kesretin -vücub ve vahdetin te’siri olmaksızın- canibindeki esbabın bir güneşinden tesirce daha celildir. Zira esbab ve kesret canibindeki sebeblerde tecezzi ve inkısam vardır.
İşte bu hâsiyete mâlik olan kudret-i İlahiyenin bir zerresinden daha azının dahi temas etmesi, kesret canibinin dağlarından da te’sirce daha azîmdir. Çünkü nuranî olan bir cüz’, küllün hâsiyetine maliktir. Adeta o şey-i nuranînin küllü küllî ve cüz’ü cüz’î oluyor.
İşte acaba mümkin ve mahluk olan bir nurun bir zerresi böyle hâsiyetlere malik olsa,
(1) Yukarıdaki güneşe mukabil gelen yağmur kataratının aldığı te’sire remzeden misale bakıyor. (Mütercim)
vücub canibinden parlayan nur-ul envar olan kudret-i Rabbaniyenin te’siratı nasıl olur, sen düşün.
Hem icad-ı eşya kudret-i İlahiyeye isnad ve nisbet edildiği zaman, hiç bir külfet ve zorluğu olmaz. Çünkü o kudret bizatihî zatiyedir. Onun zıddı olan acz, muhaldir ki, ona tedahül etsin.
Evet, şeffafiyet, mukabele, müvazene, tecerrüd, itaat ve intizam
(2) Şu altı sırlar tafsilen Nokta Risalesi ve Yirminci Mektub ve Yirmidokuzuncu Sözlerde mezkûrdur. –Müellif–
sırlarıyla, belki hads ve müşahede ile zerrelerle güneşler, cüz’ ile küll, ferd ile nevilerin icadları onun lem’a-i kudretine nisbeten birdir,
____________________________________
Yükleniyor...