mümtezic; mümtezic olan halleri de müttehid olup, nur-u yakîn ondan feveran edecektir. Fakat eğer bunun aksini yaparsan; yani, kendi nefsinde mücmel geçip, âfâkta tafsilata girişirsen; o vakit, kesret seni teşettüte uğratıp evham da seni havalandırır. Enaniyetin ise, kalınlaşıp gafletin dahi cümudiyet peyda eder. En nihayet gide gide bu iş, tabiata inkılab edebilir. Ve o zaman, cüz’iyatlar sana eczalar gibi genişlenerek seni çekip bir cüz’de, belki bir cüz’-ü lâyetecezzada sıkıştırıp boğduracaktır.

İşte dalâlete incirar eden kesret yolu budur.

اَللّٰهُمَّ لَا تَجْعَلْنَا مِنَ الضَّالِّينَ آمِينَ

***

اِعْلَمْ

Ey kardeş bil ki! Rivayette gelmiş ki: “İnsan, rızık için harîsane hareket ettikçe, onun rızkı kendi yerinde durup, ona doğru gelmiyor. Fakat eğer kanaatkârane durup yerinde beklese, onun rızkı ona doğru hareket etmeye başlıyor.”

İşte bu hadîs-i şerif ise, elhak geniş bir hakikatın lemaatındandır. Evet ağaçlara bak, gör ki; onlar yerlerinde mütevekkilane durdukları için, rızıkları hareket ederek onlara koşup gelmektedir. Fakat hayvanat ise, harîsane rızık peşinde koştuklarından, onların rızıkları yerinde sabit durur ve kökü üstünde göğerir kalır. Renk ve kokularıyla; heva-i nefisleriyle müteharrik ve hevesatları peşinde mütecevvil olan aç ve muhtaç hayvanatı kendi nefislerine davet edip çağırmaktadırlar.

***

اِعْلَمْ

Ey kardeş bil ki; insan-ı gafilin acib cehaletinden en dalâletli hali ve kendi nefsine ettiği en zararlı şeyi budurki; Bir tek ihtimal-i âik yüzünden, dokuz tane sevkedici ihtimal arasındaki büyük bir hayr-i azîmi terkeder. Hem dokuz ihtimal-i âik ve mühlik arasında bulunan bir tek sevkedici ihtimal ile büyük bir şerri irtikâb eyler.