(Şu üstteki “güzellik ve çirkinlekteki hüküm” meselesi şöyle izah edilebilir: Mesela cihad, yerine göre farz-ı ayn, farz-ı kifaye veya vaciptir. Öyle ise, her şahs-ı mü’min, malıyla ve gayretiyle ona hazırlık yapması da vâciptir. Hem mesela müskirattan şarap ve saire içmek haramdır. Öyle ise, içki meclislerine –ihtiyarıyla– gidip oturmak da haramdır. Zira yavaş yavaş harama götürmeye sebep olabilir. Ve daha buna göre, zinanın ön perdeleri olan haram nazar ve benzeri şeyler kıyaslanabilir)

�kinci ciheti: Çünki ölüm, mutasavvifînden tahkik ehline göre,

{ Hazret-i Mevlana Celaledin-i Rumî Kuddise Sirrühu’nün ölümü “Şeb-ı Arûs” gerdek gecesi addetmesi gibi... -Mütercim-}

şahsın muzır hayvanat ve haşaratla dolu hapishane gibi bir yerden, geniş bir sahraya çıkması gibi necatı, kurtuluşudur.

�çüncü ciheti: Çünkü ölüm, nev’-i beşer’in nesli ve ictimaî hayatı itibarıyla büyük bir ni’mettir. Eğer ölüm olmasa idi, insan nev’i müdhiş sefaletlere, perişaniyetlere düşmüş olacaktı.

ördüncü ciheti: Çünki ölüm, bazı şahısların hal ve vaziyetleri itibarıyla matlup bir ni’mettir. Zira insanın âcizliği ve zaifliği sebebiyle hayatın tekâlifine ve beliyelerin tazyikatına ve unsurların –zahiri– şefkatsizliklerine tahammül edememektedir. Öyle ise ölüm, şahsın kurtuluş kapısıdır.

ÖRDÜNCÜ MESELE:

ثُمَّ يُحْيِيكُمْ

hakkındadır.

Ey kardeş! Bilmiş ol ki:

اَمَتَّنَ اثْنَتَيْنِ وَاَحْيَيْتَنَ اَثْنَتَيْنِ

Mü’min Sûresi/11

{ Bu ayetin çok kısa bir meali: “Kıyamet gününde, yani: Yevm-ı haşirde, kafir ve münafıklar: “Ey Rabbimiz, ne olur bizleri ikinci bir defa öldür ve dünyada bir defa daha dirilt diyecekler...ve kusurlarınıda itiraf eeceklerdir.” -Mütercim-}

ayetinin işareti ve keza

ثُمَّ يُحْيِيكُمْ

cümlesini takib