evaben sana denilir ki: Eğer mümkün olmuş olsa idi; a'sabları hep tahrik edilip damarlarına dokundurulmuş o insanlar mutlaka muarazaya tama'edeceklerdi. Eğer ona tama'lanmış olsalardı, şiddet-i ihtiyaçlarından dolayı onu fiiliyata geçireceklerdi. Hem eğer muarazaya kalkışmış olsalardı, rağbetlerin ona olan fazlalığından ve esbab-ı zuhur’un kesretinden her halde gizli kalamayıp tezahür edecekti. Eğer tezahür etmiş olsa idi, onu benimseyen ve müdafa'a edip tarafgirlik gösterenler olacak ve diyeceklerdiki: “Evet, Kur'an’a karşı muaraza edilmiş, benzeri, misli yapılmıştır. Ha, işte nümûneleri!..” ve yine; “Bilhassa ilk zamanlarda işte bu muaraza işi vaki' olmuş hadiselerdir.” diyeceklerdi. İşte eğer böyle bir taassub namınada, ufak bir muaraza vaki olmuş olsa idi; çok mühim bir mesele, bir dava olduğu için mutlaka iştihar bulacaktı. Eğer iştihar bulmuş olsa idi, mutlaka tarihler ondan bahsedip nakledeceklerdi. Nasılki de Müseyleme’nin şu gelen hezeyanları bile unutulmayıp nakledilmiştir. İşte:

اَلْف۪يلُ مَالْف۪يلُ وَمَااَدْرٰيكَ مَاالْف۪يلُ، صَاحِبُ ذَنَبٍ قَص۪يرٍ وَخُرْطوُمٍ طَو۪يلٍ

2- Eğer Desen: Müseylime fusaha'dandı. Nasıl olurda, sözleri insanlar arasında böyle maskara ve gülünç olabiliyor?

evaben sana denilir: Çünkü pek çok derecelerle ondan yüksek birşeyle mukayese edilip karşılaştırıldığı için... görmez misin ki; bir şahıs çok güzelde olsa, Hazret-i Yusuf Aleyhisselamla mukayese edildiği vakit, çirkin görüneceği gibi... Ve netice olarak sabit olmuş oluyorki; Kur'anla muaraza mümkün değildir ve olmamıştır. Öyle ise, Kur'an mu'cizdir.

3- Eğer Desen: Şekci mürtabların birçok itiraz ve teşkikleri Kur'anın bazı terkiblerine ve bir kısım kelimelerine müteveccih vaki' olmuş ve olmaktadır. Misal olarak:

اَلَّذ۪ي اسْتَوْ قَدَ نَاراً خم اَلصَّ بِ ُونَ خم اِنْ هٰذَانِ

ve benzeri nahvî itirazlar. (Yani, zahirî nahv kaidelerine uymuyor diye olan itirazlar.)

evaben sana denilir ki: Git, İmam-ı Sekkâkînin “Miftahül-ulum” eserinin hatimesine müracaat eyle cevabını alırsın. İşte imam, bu mevzu'da demiştir ki: “O şübheciler hiç düşünmezlermiki; uzun zamanda kelamı tekrarlanmış ve o kelamın fesahatı bilittifak kabul edilmiş olmakla beraber, hiç yanlışı hissedilmemiş olduğu halde; şimdi acaba ne oldu da, bu