zerreler, her birisi geldiği yere ve yuvasına doğru uçuşup gittiklerini görürsün.
İşte , şu hayali münasebete binaen, (yani askerlik nizamını hatırlatan münasebet) ve bulut ile dağın arasında mevcud komşuluk münasebetine tebean; (çünki dağ, rutubeti cezbetmesi haysiyetiyle, bulutta onun üstünde ve onun miktarı ve civri kadar tezahür ve teşekkül etmekte ve dağın libasını giymektedir. Hem bulut, kar ve dolu beyazlığı naziriyle renklenmesine ve rutubet ve burudetiyle keyfiyetlenmesine binaen.. ve ikisi arasındaki kardeşlik vaziyetlerine nazaran; Kur’anın çok yerlerinde bu ikisi yek-diğerlerinin suret ve elbiselerini mübadele ettiklerini; ve keza tenzil’in birçok menzillerinde bunların birbirleriyle musafaha ettiklerini görürsün. Nasıl ki de, âlem kitabından Arz sahifesinin birçok satırları içerisinde bu ikisinin (dağ ve bulut’un) birbirleriyle yaptığı muhavere ve muanakaları göz ile muşahade edilmektedir.
Evet, bulut ile dağın karşılıklı konuşma ve sarılmalarında olarak bazen görürsün ki bulut, dağın tepesine konmuş, dağ dahi sanki bulut gemilerinin üstüne dikilmiş kazık direkleridir. Yada dağın tepesinde bulutlar ile müvaşeverede bulunmak için, beraber bir meclis kurmuşlardır.. veya da dağ, bir yuvadırda, onun kuşu olan bulut, yuvaya doğru kanat çırpıp gelmektedir. İşte nazar-ı belağatta dağ ve bulutun şu meşhud mücaveretleri hükmüyle, bulut ile dağ birbirlerinin yerine geçmeye ve levazımlarını birbirine ariyeten vermeye her zaman hazır vaziyette bulunmalarından –bir teşbih olduğu unutulsa bile– dağın yukarısındaki buluta: “dağ” diye tabir edilmiş ve edilebilir.
İşte şu izahı geçen münasebetleri iyice işitti isen;
وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَٓءِ
nin mânâsı için “semanın canibi muraddır.” diye fehmedersin. Amma
مِنْ جِبَلٍ
nin mânâsını ise, “dağlar gibi olan bulutlardandır” diye anlarsın.
مِنْ بَرَدٍ
ise; “dolunun renginde rutubetinde ve burudetinde olan buluttandır” diye kanaat getirirsin.
Ey arkadaş! Belağat’ın istihsan ederek kabul ettiği şu geçen te’vilin vucudu ortada iken, ne zorun var ki; iki dakika zarfında buluttan sağılıp
İşte , şu hayali münasebete binaen, (yani askerlik nizamını hatırlatan münasebet) ve bulut ile dağın arasında mevcud komşuluk münasebetine tebean; (çünki dağ, rutubeti cezbetmesi haysiyetiyle, bulutta onun üstünde ve onun miktarı ve civri kadar tezahür ve teşekkül etmekte ve dağın libasını giymektedir. Hem bulut, kar ve dolu beyazlığı naziriyle renklenmesine ve rutubet ve burudetiyle keyfiyetlenmesine binaen.. ve ikisi arasındaki kardeşlik vaziyetlerine nazaran; Kur’anın çok yerlerinde bu ikisi yek-diğerlerinin suret ve elbiselerini mübadele ettiklerini; ve keza tenzil’in birçok menzillerinde bunların birbirleriyle musafaha ettiklerini görürsün. Nasıl ki de, âlem kitabından Arz sahifesinin birçok satırları içerisinde bu ikisinin (dağ ve bulut’un) birbirleriyle yaptığı muhavere ve muanakaları göz ile muşahade edilmektedir.
Evet, bulut ile dağın karşılıklı konuşma ve sarılmalarında olarak bazen görürsün ki bulut, dağın tepesine konmuş, dağ dahi sanki bulut gemilerinin üstüne dikilmiş kazık direkleridir. Yada dağın tepesinde bulutlar ile müvaşeverede bulunmak için, beraber bir meclis kurmuşlardır.. veya da dağ, bir yuvadırda, onun kuşu olan bulut, yuvaya doğru kanat çırpıp gelmektedir. İşte nazar-ı belağatta dağ ve bulutun şu meşhud mücaveretleri hükmüyle, bulut ile dağ birbirlerinin yerine geçmeye ve levazımlarını birbirine ariyeten vermeye her zaman hazır vaziyette bulunmalarından –bir teşbih olduğu unutulsa bile– dağın yukarısındaki buluta: “dağ” diye tabir edilmiş ve edilebilir.
İşte şu izahı geçen münasebetleri iyice işitti isen;
وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَٓءِ
nin mânâsı için “semanın canibi muraddır.” diye fehmedersin. Amma
مِنْ جِبَلٍ
nin mânâsını ise, “dağlar gibi olan bulutlardandır” diye anlarsın.
مِنْ بَرَدٍ
ise; “dolunun renginde rutubetinde ve burudetinde olan buluttandır” diye kanaat getirirsin.
Ey arkadaş! Belağat’ın istihsan ederek kabul ettiği şu geçen te’vilin vucudu ortada iken, ne zorun var ki; iki dakika zarfında buluttan sağılıp
Yükleniyor...