صوڭره سينهما پردهسى گبى بر پرده داها آچيلدى، عالمِ إنسانى بڭا گوروندى. او عالمى او قدر ظلماتلى، او قدر قراڭلقلى، دهشتلى گوردم كه· دهشتمدن فرياد ايتدم، "أيواه!" ديدم. چونكه گوردم كه: إنسانلردهكى أبده اوزانوب گيدن آرزولرى، أمللرى و كائناتى إحاطه ايدن تصوّرات و أفكارلرى و أبدى بقا و سعادتِ أبديهيى و جنّتى غايت جدّى ايستهين همّتلرى و إستعدادلرى و حدسز مقاصده و مطالبه متوجّه فقر و إحتياجلرى و ضعف و عجزلريله برابر، هجومه معروض قالدقلرى حدسز مصيبت و إعدالريله برابر· غايت قيصه بر عمر، غايت دغدغهلى بر حيات، غايت پريشان بر معيشت ايچنده، قلبه أڭ أليم و أڭ مدهش حالات اولان متمادى زوال و فراق بلاسى ايچنده، (أهلِ غفلت ايچون) ظلماتِ أبدى قپوسى صورتنده گورولن قبره و مزارستانه باقييورلر، برر برر و طائفه طائفه او ظلمات قويوسنه آتيليورلر. ايشته بو عالمى بو ظلمات ايچنده گورديگم آنده، قلب و روح و عقلم ايله بتون لطائفِ إنسانيهم، بلكه بتون ذرّاتِ وجودم فرياد ايله آغلامغه حاضر ايكن· بردن جنابِ حقّڭ عادل إسمى حكيم برجنده، رحمٰن إسمى كريم برجنده، رحيم إسمى غفور برجنده (يعنى معناسنده)، باعث إسمى وارث برجنده، محيى إسمى محسن برجنده، ربّ إسمى مالك برجنده طلوع ايتديلر. او عالمِ إنسانى ايچندهكى چوق عالملرى تنوير ايتديلر، ايشيقلانديرديلر و نورانى آخرت عالمندن پنجرهلر آچوب، او قراڭلقلى إنسان دنياسنه نورلر سرپديلر.
صوڭره بر معظّم پرده داها آچيلدى، عالمِ أرض گوروندى. فلسفهنڭ قراڭلقلى قوانينِ علميهلرى، خياله دهشتلى بر عالم گوستردى. يتمش دفعه طوپ گلّهسندن داها سرعتلى بر حركتله، يگرمى بش بيڭ سنه مسافهيى بر سنهده دور ايدن و هر وقت طاغيلمغه و پارچهلانمغه مستعد و ايچى زلزلهلى، إختيار و چوق ياشلى كُرهِٔ أرض ايچنده، عالمڭ حدسز فضاسنده سياحت ايدن بيچاره نوعِ إنسان وضعيتى، بڭا وحشتلى بر قراڭلق ايچنده گوروندى. باشم دوندى، گوزم قراردى. بردن خالقِ أرض و سماواتڭ قدير، عليم، ربّ، اللّٰه و ربّ السمواتِ والارض و مسخّر الشمس و القمر إسملرى· رحمت، عظمت، ربوبيت برجنده طلوع ايتدى. او عالمى اويله نورلانديرديلر كه· او حالتده بڭا كُرهِٔ أرض غايت منتظم، مسخّر، مكمّل، خوش، أمنيتلى بر سياحت گميسى تنزّه و كيف و تجارت ايچون مهيّا ايديلمش بر شكلده گوردم.
