و رابعًا:

قرآن بتون زمانلرى تنوير و بتون إنسانلرى إرشاد ايدن بر كتابدر. بو إعتبارله إرشادڭ بلاغتى ايجابنجه، أكثريتى، نظرلرنده بديهى اولان مسئله‌لره قارشى مكابره‌يه، مغالطه‌يه ايقاع و إجبار ايتمه‌مك لازمدر. و اونلرجه مخصوص، مشهود، معروف اولان بر شيئى لزومسز يرده تغيير ايتمه‌مك لازمدر. و كذا وظيفهِٔ أصليه‌جه أكثريته لازم اولميان شيئڭ إهمال ويا إجمالى لازمدر. مسئله، شمسڭ ذاتندن، ماهيتندن بحث ايتمك دگلدر. آنجق، عالمى تنوير ايتمكله، خلقتڭ نظام مركزى و عالمه محور اولماسى گبى خارقه شيلرى إحتوا ايدن وظيفه‌سندن بحث ايتمكله، خالقڭ عظمتِ قدرتنى أفكارِ عامّه‌يه إبراز ايتمكدر.

ايكنجى نكته:

﴿وَ جَعَلْنَا الشَّمْسَ سِرَاجًا﴾

س: نه ايچون شمس "سراج"له توصيف ايديلمشدر. حالبوكه أهلِ فنجه، شمس أرضه تابع دگلدر كه اوڭا سراج اولسون. بلكه أرض ايله سيّارات كنديسنه تابع اولان بر مركزدر؟

ج: "سراج" تعبيرى شويله بر تصويره إشارتدر كه: عالم بر سراى گبيدر. موجوداتى، او سرايڭ مشتملاتى، تزييناتى مقامنده اولديغى گبى، شمس ده، او سراى خلقنى تنوير ايدن إلٰهى بر لوكوسدر. و كذا "سراج" تعبيرى جنابِ حقّڭ ربوبيتندن طوغان وسعتِ رحمتنه و او رحمت ايچنده درجهِٔ إنعام و إحساننه بر إخطار و عظمتِ سلطنتى ايچنده وحدانيتنه بر إعلاندر كه، مشركلرڭ معبود إتّخاذ ايتدكلرى قوجه‌مان شمس، عالم سراينده لوكوس وظيفه‌سيله موظّف مسخّر بر مأمور و بر خدمتكاردر. معلومدر كه، لامبا خدمتنى گورن جامد بر شيئڭ عبادته، يعنى معبود اولمغه هيچ لياقتى وار ميدر؟

اوچنجى نكته:

قرآنڭ تعقيب ايتديگى مقاصدِ أساسيه و عناصرِ أصليه: عبوديتله توحيد، رسالت، حشر، عدالت اولمق اوزره درتدر. ديگر بحث ايتديگى مسئله‌لر آنجق بو مقصدلره وسيله‌لردر. بو إعتبارله وسيله‌لرده ياپيلاجق تفصيلات، اول بابده‌كى قواعده مخالفدر. چونكه مالايعنى ايله إشتغال، مقصدى گرى بيراقييور. بونڭ ايچوندر كه، بعض مسائلِ كونيه‌ده قرآنِ معجز البيان إهمال ويا إبهام ويا إجمال ياپمشدر. و كذا قرآنڭ مخاطبلرندن قسمِ أكثرى عوامدر. عوام صنفنڭ حقائقِ إلٰهيه‌نڭ اينجه و مشكل قسمنه فهملرى قادر دگلدر. آنجق تمثيل و إجماللر ايله فهملرينه ياقينلاشديرمق لازمدر. بونڭ ايچوندر كه قرآن، كثرت ايله تمثيللرى ذكر ايدييور. و إستقبالده كشف ايديله‌جك بعض مسائلده ده إجمال ياپييور.

Yükleniyor...