٤– شعور، إراده و قدرت گبى صفتلرڭ هر ذرّه‌ده بولونماسى لازم گلير. چونكه حسنِ صنعت بو صفتلرى إقتضا ايدر. شو حقيقتى ايضاح ايچون بر قاچ مثال سويله‌يه‌جگز:

برنجيسى:

شمس شفّافيت سرّينه بناءً، شيشه‌لرڭ ذرّه‌لرنده، أرضڭ دڭزلرنده، سمانڭ سيّاره‌لرنده مساوات اوزرينه تجلّى ايدر.

ايكنجيسى:

مقابله سرّينه بناءً، مركزده‌كى بر لامبانڭ دائره‌يى تشكيل ايدن آيينه‌لره نسبتِ إنعكاسى بردر.

اوچنجيسى:

نوردن ويا نورانى بر شيدن تنوّر ايتمك و ضيا آلمق خصوصنده، بر ايله بيڭ بردر. نورانينڭ إقتضاسى اويله‌در.

دردنجيسى:

موازنه سرّينه بناءً، حسّاس بر ترازينڭ ايكى كفه‌سنده ايكى جويز وياخود ايكى گونش بولونسه· هانگى كفه‌سنه بر شى علاوه ايديليرسه، او آشاغى اينر· اوته‌كيسى هوايه قالقار.

بشنجيسى:

بيوك بر سفينه ايله غايت كوچك بر سفينه‌يى سَوق و تحريك خصوصنده فرق يوقدر. (قپودان· ايستر بر چوجق اولسون، ايستر بيوك اولسون) چونكه إنتظام واردر.

آلتنجيسى:

حيوانِ ناطق گبى بر ماهيتِ مجرّده‌نڭ كوچك و بيوك أفرادينه نسبتى، بردر.

خلاصه:

قليل ايله كثير، كوچك ايله بيوك آراسنده بر شيءِ واحده إسنادلرنده تفاوت اولماديغى، إمكان دائره‌سنده اولديغى شو مثاللر ايله توضّح ايتدى. بناءً عليه أشياده بولونان إنتظام، موازنه، أوامرِ تكوينيه‌يه قارشى إمتثال، إطاعت، قدرتِ أزليه‌نڭ نورانيتى، أشيانڭ ايچ يوزينڭ شفّافيتى گبى سرلردن طولايى· بر سينكله أرضڭ إحياسى، بر آغاج ايله سماواتڭ ايجادى، بر ذرّه ايله گونشڭ ياراديليشى واجب الوجوده نسبتله متساويدر. أوت مساوات و عدمِ تفاوتى گوز ايله گورونور. باق! ماهيتى مجهول، معجزاتيله معلوم اولان قدرتِ أزليه‌نڭ، بِالخاصّه ثمرات و سبزه‌لرده‌كى نقشلرى، صنعتلرى، أسبابه حواله ايديليرسه، أسباب آلتنده أزيله‌جكدر.

Yükleniyor...