حكمتِ جديده‌نڭ نظرياتى ايسه شو مركزده‌در كه: گورمكده اولديغمز منظومهِٔ شمسيه ايله تعبير ايديلن گونشله اوڭا باغلى ييلديزلر جماعتى، بسيط بر جوهره ايمش· صوڭره بر نوع بخاره إنقلاب ايتمشدر· صوڭره او بخاردن، مايعِ نارى حاصل اولمشدر· صوڭره او مايعِ نارى برودت ايله تصلّب ايتمش يعنى قاتيلاشمش، صوڭره شدّتِ حركتيله بعض بيوك پارچه‌لرى فيرلاتمشدر. او پارچه‌لر تكاثف ايده‌رك سيّارات اولمشلردر· شو أرض ده اونلردن بريدر. بو ايضاحاته توفيقًا، شو ايكى مسلك آراسنده مطابقت حاصل اولابيلير. شويله كه:

"ايكيسى ده بربرينه بيتيشكدى، صوڭره آيرى ايتدك" معناسنده اولان

﴿كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا﴾

نڭ إفاده‌سنه نظرًا، منظومهِٔ شمسيه ايله أرض، دستِ قدرتڭ مادّهِٔ أثيريه‌دن يوغورمش اولديغى بر خمور شكلنده ايمش. مادّهِٔ أثيريه، موجوداته نظرًا آقيجى بر صو گبى موجوداتڭ آرالرينه نفوذ ايتمش بر مادّه‌در.

﴿وَ كَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ﴾

آيتى، شو مادّهِٔ أثيريه‌يه إشارتدر كه، جنابِ حقّڭ عرشى، صو حكمنده اولان شو أثير مادّه‌سى اوزرنده ايمش. أثير مادّه‌سى ياراديلدقدن صوڭره، صانعڭ ايلك ايجادلرينڭ تجلّيسنه مركز اولمشدر. يعنى أثيرى خلق ايتدكدن صوڭره، جواهرِ فرده قلب ايتمشدر. صوڭره بر قسمنى كثيف قيلمشدر و بو كثيف قسمدن، مسكون اولمق اوزره يدى كره ياراتمشدر. أرض، بونلردندر. ايشته أرضڭ (هپسندن أوّل تكاثف و تصلّب ايتمكله عجله قابوق باغلايه‌رق اوزون زمانلردن بَرى منشأِ حيات اولماسى إعتباريله) خلقتِ تشكّلى سمواتدن أوّلدر. فقط أرضڭ بسط ايديلمسيله نوعِ بشرڭ تعيّشنه ألويريشلى بر وضعيته گلديگى، سماواتڭ تسويه و تنظيمندن صوڭره اولديغى جهتله، خلقتى سمواتدن صوڭره باشلارسه ده بدايتده، مبدأده ايكيسى برابر ايمشلر. بناءً على هذا او اوچ آيتڭ آرالرنده بولنان ظاهرى مخالفت، بو اوچ جهتله مطابقته إنقلاب ايدر.


Yükleniyor...