أى إنسان! أگر سنڭ فكرڭ، نظرڭ شو يوكسك نظامى بولمقدن عاجز ايسه و إستقراءِ تام ايله، يعنى عمومى بر آراشديرمه ايله ده او نظامى ألده ايتمگه قادر دگلسه‌ڭ، إنسانلرڭ تلاحقِ أفكار دينلن فكرلرينڭ برلشمه‌سندن طوغان و نوعِ بشرڭ حواسّى (طويغولرى) حكمنده اولان فنون ايله كائناته باق و صحيفه‌لرينى اوقو كه، عقللرى حيرتده بيراقان او يوكسك نظامى گوره‌سڭ.
أوت كائناتڭ هر بر نوعنه دائر بر فن تشكّل ايتمش ويا ايتمكده‌در. فن ايسه قواعدِ كلّيه‌دن عبارتدر. قاعده‌نڭ كلّيتى ايسه، نظامڭ يوكسكلگنه و گوزللگنه دلالت ايدر. زيرا نظامى اولميه‌نڭ كلّيتى اولاماز. مثلا: هر عالمڭ باشنده بياض بر عمامه وار. كلّيتله سويله‌نيلن شو حكم، علما نوعنده إنتظامڭ بولنماسنه باقار. اويله ايسه، عمومى بر تفتيش نتيجه‌سنده فنونِ كونيه‌دن هر بريسى، قاعده‌لرينڭ كلّيتى ايله كائناتده يوكسك بر نظامڭ بولنماسنه بر دليلدر. و هر بر فن نورلى بر برهان اولوب، موجوداتڭ سلسله‌لرنده صالقيملر گبى آصيلوب صاللانان مصلحت ثمره‌لرينى و أحوالڭ دگيشمه‌سنده گيزلى اولان فائده‌لرى گوسترمكله صانعڭ قصد و حكمتنى إعلان ايدييورلر. عادتا وهم شيطانلرينى طرد ايتمك ايچون هر بر فن، برر نجمِ ثاقبدر. يعنى باطل وهملرى دلوب ياقان برر ييلديزدرلر.
أى آرقداش! او نظامى بولمق ايچون عموم كائناتى آراشديرمقدنسه، شو مثاله دقّت ايت، مطلوبڭ حاصل اولور: گوز ايله گورونمه‌ين بر ميقروب، بر حيوانجق، كوچكلگيله برابر پك اينجه و غريب بر ماكينهِٔ إلٰهيه‌يى حاويدر. او ماكينه ممكناتدن اولديغندن، وجود و عدمى متساويدر. علّتسز وجوده گلمسى محالدر. او ماكينه‌نڭ بر علّتدن وجوده گلديگى ضروريدر. او علّت ايسه، أسبابِ طبيعيه دگلدر. چونكه او ماكينه‌ده‌كى اينجه نظام، بر علم و شعورڭ أثريدر. أسبابِ طبيعيه ايسه علمسز، شعورسز، جامد شيلردر. عقللرى حيرتده بيراقان او اينجه ماكينه‌نڭ أسبابِ طبيعيه‌دن نشئت ايتديگنى إدّعا ايدن آدم، أسبابڭ هر بر ذرّه‌سنه أفلاطونڭ شعورينى، جالينوسڭ حكمتنى إعطا ايتمكله برابر· او ذرّات آراسنده بر مخابره‌نڭ ده موجود اولماسنى إعتقاد ايتمليدر. بو ايسه، اويله بر سفسطه و اويله بر خرافه‌در كه، مشهور سوفسطائىيى بيله اوتانديرييور. مع هذا أسبابِ مادّيه‌ده أساس إتّخاذ ايديلن قوّهِٔ جاذبه ايله قوّهِٔ دافعه‌نڭ، إنقسامه قابليتى اولميان بر جزءده برلكده إجتماعلرى إلتزام ايديلمشدر. حالبوكه بونلر بربرلرينه ضد اولدقلرندن، إجتماعلرى جائز دگلدر. فقط جاذبه و دافعه قانونلرندن مقصد، "عادات اللّٰه" ايله تعبير ايديلن قوانينِ إلٰهيه ايسه و طبيعتله تسميه ايديلن شريعتِ فطريه ايسه، جائزدر. لٰكن قانونلقدن طبيعته، وجودِ ذهنيدن وجودِ خارجىيه، امورِ إعتباريه‌دن امورِ حقيقيه‌يه، آلَت اولمقدن مؤثّر اولمغه چيقمه‌مق شرطيله مقبولدر. عكسى تقديرده جائز دگلدر.
أوت كائناتڭ هر بر نوعنه دائر بر فن تشكّل ايتمش ويا ايتمكده‌در. فن ايسه قواعدِ كلّيه‌دن عبارتدر. قاعده‌نڭ كلّيتى ايسه، نظامڭ يوكسكلگنه و گوزللگنه دلالت ايدر. زيرا نظامى اولميه‌نڭ كلّيتى اولاماز. مثلا: هر عالمڭ باشنده بياض بر عمامه وار. كلّيتله سويله‌نيلن شو حكم، علما نوعنده إنتظامڭ بولنماسنه باقار. اويله ايسه، عمومى بر تفتيش نتيجه‌سنده فنونِ كونيه‌دن هر بريسى، قاعده‌لرينڭ كلّيتى ايله كائناتده يوكسك بر نظامڭ بولنماسنه بر دليلدر. و هر بر فن نورلى بر برهان اولوب، موجوداتڭ سلسله‌لرنده صالقيملر گبى آصيلوب صاللانان مصلحت ثمره‌لرينى و أحوالڭ دگيشمه‌سنده گيزلى اولان فائده‌لرى گوسترمكله صانعڭ قصد و حكمتنى إعلان ايدييورلر. عادتا وهم شيطانلرينى طرد ايتمك ايچون هر بر فن، برر نجمِ ثاقبدر. يعنى باطل وهملرى دلوب ياقان برر ييلديزدرلر.
أى آرقداش! او نظامى بولمق ايچون عموم كائناتى آراشديرمقدنسه، شو مثاله دقّت ايت، مطلوبڭ حاصل اولور: گوز ايله گورونمه‌ين بر ميقروب، بر حيوانجق، كوچكلگيله برابر پك اينجه و غريب بر ماكينهِٔ إلٰهيه‌يى حاويدر. او ماكينه ممكناتدن اولديغندن، وجود و عدمى متساويدر. علّتسز وجوده گلمسى محالدر. او ماكينه‌نڭ بر علّتدن وجوده گلديگى ضروريدر. او علّت ايسه، أسبابِ طبيعيه دگلدر. چونكه او ماكينه‌ده‌كى اينجه نظام، بر علم و شعورڭ أثريدر. أسبابِ طبيعيه ايسه علمسز، شعورسز، جامد شيلردر. عقللرى حيرتده بيراقان او اينجه ماكينه‌نڭ أسبابِ طبيعيه‌دن نشئت ايتديگنى إدّعا ايدن آدم، أسبابڭ هر بر ذرّه‌سنه أفلاطونڭ شعورينى، جالينوسڭ حكمتنى إعطا ايتمكله برابر· او ذرّات آراسنده بر مخابره‌نڭ ده موجود اولماسنى إعتقاد ايتمليدر. بو ايسه، اويله بر سفسطه و اويله بر خرافه‌در كه، مشهور سوفسطائىيى بيله اوتانديرييور. مع هذا أسبابِ مادّيه‌ده أساس إتّخاذ ايديلن قوّهِٔ جاذبه ايله قوّهِٔ دافعه‌نڭ، إنقسامه قابليتى اولميان بر جزءده برلكده إجتماعلرى إلتزام ايديلمشدر. حالبوكه بونلر بربرلرينه ضد اولدقلرندن، إجتماعلرى جائز دگلدر. فقط جاذبه و دافعه قانونلرندن مقصد، "عادات اللّٰه" ايله تعبير ايديلن قوانينِ إلٰهيه ايسه و طبيعتله تسميه ايديلن شريعتِ فطريه ايسه، جائزدر. لٰكن قانونلقدن طبيعته، وجودِ ذهنيدن وجودِ خارجىيه، امورِ إعتباريه‌دن امورِ حقيقيه‌يه، آلَت اولمقدن مؤثّر اولمغه چيقمه‌مق شرطيله مقبولدر. عكسى تقديرده جائز دگلدر.
Yükleniyor...