yine onun taht-ı emrinde, Allah’ın kuvvetiyle, havliyle, emriyle ve ismiyle her nevi nebat’a mahsus nâzırları vardır.. Ve hakeza hayvanat nazırlarını da bunlara kıyas et!

Eğer şu ulvî manayı derketmek istersen; yeryüzünü dikkatle temaşa ette, Fâtır-ı Hakîm, onu hayvanat ve nebatata nasıl vasi’ bir mezraa ve azîm bir mer’a yapmış olduğunu gör! Sonra Fatır-ı Kadir ve Alimin hikmetiyle, acib bir intizamla ruy-i zemine yayılmış olan nebatata nazar et ve onların tohumlarının etrafa bir taksim-i garib içinde tevzilerine dikkat et!.. Meselâ, bazı nebatat tohumlarının, hususan dikenli otların kıldan kanatçıklarla techiz edilip, onunla havada uçarak muayyen menbetlerine gitmeleri gibi…

Hem ruy-i zeminde gayet garib bir tarzda, acib bir taksim ile serpilmiş olan enva-i hayvanata nazar et, gör ki; nasıl Hakîm ve Kerim olan Hâlıklarının inayetiyle hüsn-ü intizam içinde yeryüzü mer’asında koşuşmaktadırlar.

جَلَّ جَلَالُهُ وَلَا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ

***