“Tefarîk-ı âsa”
{“Tefarîkul âsa” sözü Arap edebiyatında meşhur bir darb-ı meseldir. “Değeneğin parçaları” ünvanıyla olan bu darb-ı mesel, birkaç ma’naya kullanılmaktadır. O manalardan birisi:
Birinin diğerinden alacağı hakkını toptan değil, parça parça almasına da denir.
İkinci mana: Birisine “sen daha hayırlısın” yani başkaların vereceği parça parça menfaatlerden daha fazla menfaat getiriyorsun.
Üçüncü mana: Bir kalın değeneğin ayrı ayrı şakka –uzunluğuna– bölünüp, her parça başka bir şeye, bir menfaata yaraması bu darb-ı meselin esasıdır. (El-Muhit-ül Muhit Bistamî sh: 678) –Mütercim–}
denilen meselden daha münasip ve tam yerinde olarak bulunmaktadır. Kur’an-ı Hakîm bu kıssayı adeta gümüş olarak yed-i beyzasına almış, altın olarak kalıba dökmüştür. İşte Kur’anın bu harika belağatı karşısında, Beyan ve Belağat sihirbazları secdeye kapanmış ve kapanmaktadırlar.
Bu kıssa-i Musa gibi, Besmelenin tekrarında birkaç cihet vardır. Bunlar –yukarıda izahı geçtiği üzere– “İstiâne, teberrük ve mevzuiyet”tir. (yani yerleştirme, esaslandırma gibi.....) Belkide bu cihetler, Kur’andaki esasî olan noktalara birer gayelik ve fihristiyettirler.
Keza, Besmelede
{ Besmelenin iman ve Tevhid noktasındaki diğer bir kısım esrarını beyan eden “Birinci Söz” ve “Ondördüncü Lem’a”nın “İkinci Makamına” da bakıverilsin. –Mütercim–}
bir çok makamlar bulunur ki, bunlar: “Tevhid makamı, tenzih makamı, sena makamı, Celal makamı, Cemal makamı ve ihsan makamı” gibi makamlardır. Hem yine Besmelede bir çok ahkam dahi zımnî olarak bulunurlar. Mesela: Tevhide, Nübüvvete, Haşre, Adalete; yani Kur’andaki dört meşhûr maksatlara işaretleri gibi ahkamlardır. Buna göre, ekser sûrelerde, bu dört maksatlardan birisi maksûd-u bizzat bulunup, diğerleri istidradî tarzında bulunurlar.
Şu halde, neden câiz olmasın ki; ta’dad edilen bu nokta ve nüktelerden bir cihetinin veya bir hükmünün veya bir makamının, o sûrenin ruhu ile, mahsus bir münasebeti bulunsun da, o makamdaki mevzuya bir ana düğüm olmuş olsun. Belki de o cihetler ve makamlar itibariyle o sûrenin icmalî bir fihristesi olmuş olsun.
---------------(((---------------
{“Tefarîkul âsa” sözü Arap edebiyatında meşhur bir darb-ı meseldir. “Değeneğin parçaları” ünvanıyla olan bu darb-ı mesel, birkaç ma’naya kullanılmaktadır. O manalardan birisi:
Birinin diğerinden alacağı hakkını toptan değil, parça parça almasına da denir.
İkinci mana: Birisine “sen daha hayırlısın” yani başkaların vereceği parça parça menfaatlerden daha fazla menfaat getiriyorsun.
Üçüncü mana: Bir kalın değeneğin ayrı ayrı şakka –uzunluğuna– bölünüp, her parça başka bir şeye, bir menfaata yaraması bu darb-ı meselin esasıdır. (El-Muhit-ül Muhit Bistamî sh: 678) –Mütercim–}
denilen meselden daha münasip ve tam yerinde olarak bulunmaktadır. Kur’an-ı Hakîm bu kıssayı adeta gümüş olarak yed-i beyzasına almış, altın olarak kalıba dökmüştür. İşte Kur’anın bu harika belağatı karşısında, Beyan ve Belağat sihirbazları secdeye kapanmış ve kapanmaktadırlar.
Bu kıssa-i Musa gibi, Besmelenin tekrarında birkaç cihet vardır. Bunlar –yukarıda izahı geçtiği üzere– “İstiâne, teberrük ve mevzuiyet”tir. (yani yerleştirme, esaslandırma gibi.....) Belkide bu cihetler, Kur’andaki esasî olan noktalara birer gayelik ve fihristiyettirler.
Keza, Besmelede
{ Besmelenin iman ve Tevhid noktasındaki diğer bir kısım esrarını beyan eden “Birinci Söz” ve “Ondördüncü Lem’a”nın “İkinci Makamına” da bakıverilsin. –Mütercim–}
bir çok makamlar bulunur ki, bunlar: “Tevhid makamı, tenzih makamı, sena makamı, Celal makamı, Cemal makamı ve ihsan makamı” gibi makamlardır. Hem yine Besmelede bir çok ahkam dahi zımnî olarak bulunurlar. Mesela: Tevhide, Nübüvvete, Haşre, Adalete; yani Kur’andaki dört meşhûr maksatlara işaretleri gibi ahkamlardır. Buna göre, ekser sûrelerde, bu dört maksatlardan birisi maksûd-u bizzat bulunup, diğerleri istidradî tarzında bulunurlar.
Şu halde, neden câiz olmasın ki; ta’dad edilen bu nokta ve nüktelerden bir cihetinin veya bir hükmünün veya bir makamının, o sûrenin ruhu ile, mahsus bir münasebeti bulunsun da, o makamdaki mevzuya bir ana düğüm olmuş olsun. Belki de o cihetler ve makamlar itibariyle o sûrenin icmalî bir fihristesi olmuş olsun.
---------------(((---------------
Yükleniyor...