Muhsin olan zat’ın servetinin bir fer’i, bir şubesidir ve ona delildir. Keza, icad dahi Mûcid’in vucuduna; îcab, Mucibin vacibliğine; tahsin, güzelleştirenin varlığına-amma şanına layık ve muvafık bir tarzda-delalet ederler.
Hem dahi bil ki: Sani-i Kadir bütün noksan sıfatlardan münezzehdir, müberradır. Çünki noksanlıklar, maddî olan şeylerin mahiyetlerinin istidadsızlığından neşet ederler. Allah ü Teala Celle Celalühü ise, maddiyattan mücerreddir, uzaktır. (Zaten maddiyattan olan bir şey ilah olamaz.)
Hem yine bilmiş ol ki: Cenab-ı Hak Teala ve Tekaddes kâinatın mahiyetlerinin imkanlığından neşet eden bütün levazım ve evsaftan da mukaddesdir. Çünki o, Vacib-ül Vücûddur,
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
sırriyle ona benzeyen hiçbir şey yoktur. Kendisi de hiçbir şeye benzememektedir. İşte bu iki hakikate kat’î işaret eden şu gelen ayettir.
فَلَا تَجْعَلُوا لِلّٰهِ اَنْدَادًا
(Bakara/22) (yani öyle ise, Allah’ın dengini, benzerini itikad etme tarzındaki inançları taşımayınız!)
Amma
وَاللّٰهُ الْغَنِيُّ وَاَنْتُمُ الْفُقَرَآ ءُ
(Muhammed/38) ayeti ile işaret edilen “delil-i imkanî” ise, (imkan hakikatına bakan delil) kâinat zerratının her bir zerresi; gerek zatî şahsı itibarıyla, gerekse tek tek sıfatları itibarıyla; ve gerekse birer birer ahvalı itibarıyla; veya da ayrı ayrı vecihlerinin cihetleri itibarıyla her hepsinin zatında, sıfatlarında, hallerinde ve vucûdunda gayr-ı mütenahî imkânât yolları arasında mütereddid, mutehayyir olduklarını görmekte iken sen; fakat birden bakıyorsun k: o zerreler bütün o imkanat yolları içerisinden silkinerek kalkıyor, muayyen bir yola düşüyor ve mahsus bir sıfat giyiyor ve muntazam bir şekille şekilleniyor; ve sağlam ve savab bir kanuna binip ona tevfik-i hareket ediyor; ve muayyen ve belli bir maksada teveccüh ediyor. Sonunda da öyle bir hikmet ve maslahatı intaç ediyor ki; o şeyin o belli ve müayyen tarzından başka bir yolla olabilmesi asla mümkün değildir. İşte acaba şu zerrenin bu hal ve vaziyeti, kendi lisan-ı mahsusu ile saniinin kasd ve hikmetini ilan edip bağırmıyor mu? Ve tasrih edip
Hem dahi bil ki: Sani-i Kadir bütün noksan sıfatlardan münezzehdir, müberradır. Çünki noksanlıklar, maddî olan şeylerin mahiyetlerinin istidadsızlığından neşet ederler. Allah ü Teala Celle Celalühü ise, maddiyattan mücerreddir, uzaktır. (Zaten maddiyattan olan bir şey ilah olamaz.)
Hem yine bilmiş ol ki: Cenab-ı Hak Teala ve Tekaddes kâinatın mahiyetlerinin imkanlığından neşet eden bütün levazım ve evsaftan da mukaddesdir. Çünki o, Vacib-ül Vücûddur,
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
sırriyle ona benzeyen hiçbir şey yoktur. Kendisi de hiçbir şeye benzememektedir. İşte bu iki hakikate kat’î işaret eden şu gelen ayettir.
فَلَا تَجْعَلُوا لِلّٰهِ اَنْدَادًا
(Bakara/22) (yani öyle ise, Allah’ın dengini, benzerini itikad etme tarzındaki inançları taşımayınız!)
Amma
وَاللّٰهُ الْغَنِيُّ وَاَنْتُمُ الْفُقَرَآ ءُ
(Muhammed/38) ayeti ile işaret edilen “delil-i imkanî” ise, (imkan hakikatına bakan delil) kâinat zerratının her bir zerresi; gerek zatî şahsı itibarıyla, gerekse tek tek sıfatları itibarıyla; ve gerekse birer birer ahvalı itibarıyla; veya da ayrı ayrı vecihlerinin cihetleri itibarıyla her hepsinin zatında, sıfatlarında, hallerinde ve vucûdunda gayr-ı mütenahî imkânât yolları arasında mütereddid, mutehayyir olduklarını görmekte iken sen; fakat birden bakıyorsun k: o zerreler bütün o imkanat yolları içerisinden silkinerek kalkıyor, muayyen bir yola düşüyor ve mahsus bir sıfat giyiyor ve muntazam bir şekille şekilleniyor; ve sağlam ve savab bir kanuna binip ona tevfik-i hareket ediyor; ve muayyen ve belli bir maksada teveccüh ediyor. Sonunda da öyle bir hikmet ve maslahatı intaç ediyor ki; o şeyin o belli ve müayyen tarzından başka bir yolla olabilmesi asla mümkün değildir. İşte acaba şu zerrenin bu hal ve vaziyeti, kendi lisan-ı mahsusu ile saniinin kasd ve hikmetini ilan edip bağırmıyor mu? Ve tasrih edip
Yükleniyor...