بو مثنوئِ نوريه‌نڭ فهرسته‌سنده، او قيمتدار خارقه رساله‌لرده‌كى يوزر حقيقتلردن يالڭز بر ايكيسنى ناقص فهممزله و قاصر إفاده‌مزله گوسترمگه چاليشدق. يوقسه گوسترديگمز مثاللر، او خارقهِٔ علم و عرفانڭ نه أڭ جانلى نقطه‌لرى اولابيلير و نه ده أڭ قيمتلى جوهرلرى اولابيلير. بلكه او شمسڭ جزئى بر شعاعى و او بحرڭ كوچك بر قطره‌سيدر.

٨ – ذرّه

شيطانڭ و أهلِ إلحادڭ بعض وسوسه‌لرينى طرد ايدن متفرّق مسئله‌لردن بحث ايدن خارقه و فوق العاده بر رساله اولوب ايكى قسمدن عبارتدر.

ايمان و أخلاقياتى و وسوسه‌لرڭ إزاله‌سنى و إنسانده‌كى تشخّصاتِ وجهيه‌نڭ حكمتنى بيان ايدن إعلملر، بو رساله‌نڭ مندرجاتندندر. بر إعلمنده

﴿وَ مِنْ اٰيَاتِهِ خَلْقُ السَّمٰوَاتِ وَ الْاَرْضِ وَ اخْتِلَافُ اَلْسِنَتِكُمْ وَ اَلْوَانِكُمْ﴾

آيتنده ذكر ايديلن سماوات و أرضڭ خلقتى و بشرڭ لسان و رنكلرينڭ إختلافى جنابِ خالقِ ذو الجلالڭ آيتلرندن اولديغنڭ حقيقتنى غايت گوزل بر طرزده بيان ايدييور. دييور كه:

"بتون بشرڭ أساساتِ أعضاده إتّفاقى، صانعڭ وحدتنه· تشخّصاتِ وجهيه‌ده تمايزى، صانعڭ مختار و حكيم اولديغنه غايت باهر و ظاهر دليلدر" دير، إثبات ايدر. بشرڭ بربرندن تشخّصجه فرقلرينڭ حكمتنى و ديگر مخلوقاتده بو تمايزڭ فردًا فردا اولمايوب نوع نوع اولوشى حكمتڭ اويله إقتضا ايتديگنى ايضاح ايدييور.

باشقه بر إعلمده، شيطانِ إنسى و جنّينڭ، بقره‌نڭ باطنًا غايت مكمّل، ظاهرًا مسكين اولوشى حقّنده‌كى بر وسوسه‌سنى طرد ايدر و دير كه: "أى شيطانِ جنّىيه استاد اولان شيطانِ إنسى! أگر هر شى، هر شيئى مصلحت مقداريله و لايق وجهيله ياپان قديرِ أزلينڭ صنعتى اولماسه ايدى، سنڭ أشگڭڭ قولاغى سندن و سنڭ استادلرڭدن داها عقللى و داها حاذق اولماسى لازم گليردى." دييه إنسى و جنّّى شيطانلرڭ وسوسه‌لرى يوزلرينه چارپيلارق· بقره‌نڭ يعنى اينگڭ داخلنڭ مطلق اولديغنڭ و خارجنڭ مقيّد اولوشنڭ حكمتنى عقلاً و علمًا غايت مقنع بر صورتده بيان ايدر.

Yükleniyor...