هم بر آغاجڭ سرِّ وحدت جهتيله، بر كوكده، بر مركزده، بر قانون ايله موادِّ حياتيه‌سى ويريلديگندن· بيڭلر ميوه ويرن او آغاج، بر ميوه قدر سهولتلى اولديغى بِالمشاهده گورونور. أگر وحدتدن كثرته گيديلسه، هر بر ميوه‌يه لازم موادِّ حياتيه باشقه يردن ويريلسه· هر بر ميوه، بر آغاج قدر مشكلات پيدا ايدر. بلكه آغاجڭ بر أنموذجى و فهرسته‌سى اولان بر تك چكردك دخى، او آغاج قدر صعوبتلى اولور. چونكه بر آغاجڭ حياتنه لازم اولان بتون موادِّ حياتيه، بر تك چكردك ايچون ده لازم اولويور.

ايشته بو مثاللر گبى، يوزلر مثاللر وار گوسترييورلر كه· وحدتده، نهايت درجه‌ده سهولتله وجوده گلن بيڭلر موجود، شركده و كثرتده، بر تك موجوددن داها زياده قولاى اولور. سائر رساله‌لرده بو حقيقت ايكى كرّه ايكى درت ايدر درجه‌ده إثبات ايديلديگندن، اونلره حواله ايدوب، بوراده يالڭز بو سهولت و قولايلغڭ علم و قدرِ إلٰهى و قدرتِ ربّانيه نقطهِٔ نظرنده غايت مهمّ بر سرّينى بيان ايده‌جگز. شويله كه:

سن بر موجودسڭ. أگر قديرِ أزلىيه كنديڭى ويرسه‌ڭ· بر كبريت چاقار گبى، هيچدن، يوقدن، بر أمرله، حدسز قدرتيله، سنى بر آنده خلق ايدر. أگر سن كنديڭى اوڭا ويرمزسه‌ڭ، بلكه أسبابِ مادّيه‌يه و طبيعته إسناد ايتسه‌ڭ· او وقت سن، كائناتڭ منتظم بر خلاصه‌سى، ميوه‌سى و كوچك بر فهرسته‌سى و ليسته‌سى اولديغڭدن· سنى ياپمق ايچون، كائناتى و عناصرى اينجه ألك ايله أله‌يوب حسّاس ئولچولرله أقطارِ عالمدن سنڭ وجودڭده‌كى مادّه‌لرى طوپلامق لازم گلير. چونكه أسبابِ مادّيه يالڭز تركيب ايدر، طوپلار. كنديلرنده بولونميانى· هيچدن، يوقدن ياپامدقلرى، بتون أهلِ عقل ياننده مصدّقدر. اويله ايسه، كوچك بر ذىحياتڭ جسمنى أقطارِ عالمدن طوپلامغه مجبور اولورلر.


Yükleniyor...