حكمت ديليله و إنتظامنڭ لسانِ حاليله دير كه: "أگر بتون أمثالم و يوزيمزده‌كى سكّهِٔ قدرت و طرّهِٔ فطرت بر اولان بتون إنسانلرڭ بدنلرينه حقيقى متصرّف اولاجق اولان بر قدرت و علم سنده وارسه، هم صودن و هوادن طوت، تا نباتات و حيواناته قدر بنم أرزاقمڭ مخزنلرينه مالك اولاجق بر ثروتڭ و بر حاكميتڭ وارسه، هم بن قليف اولديغم غايت گنيش و يوكسك اولان روح، قلب، عقل گبى لطائفِ معنويه‌يى بنم گبى طار، سفلى بر ظرفده يرلشديره‌رك، كمالِ حكمت ايله إستخدام ايدوب عبادت ايتديره‌جك سنده بويله نهايتسز بر قدرت، حدسز بر حكمت وارسه گوستر، صوڭره "بن سنى ياپدم" دى. يوقسه صوص! هم بنده‌كى إنتظامِ أكملڭ شهادتيله و يوزمده‌كى سكّهِٔ وحدتڭ دلالتيله، بنم صانعم هر شيئه قدير، هر شيئه عليم، هر شيئى گورور و هر شيئى ايشيتير بر ذاتدر. سنڭ گبى سرسم، عاجزڭ پارمغى، اونڭ صنعتنه قاريشه‌ماز. ذرّه مقدار مداخله ايده‌مز."

او شريكلرڭ وكيلى، بدنده دخى پارمق قاريشديره‌جق ير بولاماز، گيدر، إنسانڭ نوعنه راست گلير. قلبندن دير كه: "بلكه بو طاغنيق، قارمه‌قاريشيق اولان جماعت ايچنده· شيطان، اونلرڭ أفعالِ إختياريه و إجتماعيه‌لرينه قاريشديغى گبى، بلكه بن ده أحوالِ وجوديه و فطريه‌لرينه قاريشه‌بيله‌جگم و پارمق قاريشديره‌جق بر ير بولاجغم. و اونده بر يول بولوب بنى طرد ايدن بدنه و بدن حجيره‌سنه حكممى إجرا ايدرم." اونڭ ايچون بشرڭ نوعنه، ينه صاغير طبيعت و سرسم فلسفه لسانيله دير كه: "سز چوق قاريشيق بر شى گورونويورسڭز. بن سزه ربّ و مالكم وياخود حصّه‌دارم." دير. او وقت نوعِ إنسان، حق و حقيقت لسانيله، حكمت و إنتظامڭ ديليله دير كه: "أگر بتون كُرهِٔ أرضه گيديريلن و نوعمز گبى بتون حيوانات و نباتاتڭ يوز بيڭ أنواعندن، رنگارنك آتقى و إيپلردن كمالِ حكمتله طوقونان و ديكيلن گوملگى و ير يوزينه سريلن و يوز بيڭلر ذىحيات أنواعندن نسج اولنان و غايت نقشلى بر صورتده ايجاد ايديلن