هم او مراقلى يولجى كندى عقلنه دير: بو جامد، حياتسز، شعورسز، متماديًا چالقانان، قرارسز، فورطنه‌لى، دغدغه‌لى، ثباتسز، هدفسز شو هوانڭ پرده‌سيله و ظاهرى صورتيله وجوده گلن يوز بيڭلر حكيمانه و رحيمانه و صنعتكارانه ايشلر و إحسانلر و إمدادلر بِالبداهه إثبات ايدر كه: بو چاليشقان روزگارڭ و بو جوّال خدمتكارڭ كندى باشنه هيچ بر حركتى يوق، بلكه غايت قدير و عليم و غايت حكيم و كريم بر آمرڭ أمريله حركت ايدر. گويا هر بر ذرّه‌سى، هر بر ايشى بيلير و او آمرڭ هر بر أمرينى آڭلار و ديڭلر بر نفر گبى، هوا ايچنده جريان ايدن هر بر أمرِ ربّانىيى ديڭلر، إطاعت ايدر كه· بتون حيواناتڭ تنفّسنه و ياشاماسنه و نباتاتڭ تلقيحنه و بيومه‌سنه و حياتنه لزوملى مادّه‌لرڭ يتيشديريلمسنه و بلوطلرڭ سَوق و إداره‌سنه و آتشسز سفينه‌لرڭ سير و سياحتنه و بِالخاصّه سسلرڭ و بِالخاصّه تلسز تلفون و تلغراف و راديو ايله قونوشمالرڭ ايصالنه و بو خدمتلر گبى عمومى و كلّى خدمتلردن باشقه، آزوت و مولّد الحموضه (اوقسيژن) گبى ايكى بسيط مادّه‌دن عبارت اولان هوانڭ ذرّه‌لرى بربرينڭ مِثلى ايكن، زمين يوزنده يوز بيڭلر طرزده بولونان ربّانى صنعتلرده كمالِ إنتظام ايله بر دستِ حكمت طرفندن چاليشديريلييور گورويورم.

ديمك

﴿وَ تَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَ السَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْاَرْضِ﴾

آيتنڭ تصريحيله، روزگارڭ تصريفيله حدسز ربّانى خدمتلرده إستعمال و بلوطلرڭ تسخيريله حدسز رحمانى ايشلرده إستخدام و هوايى او صورتده ايجاد ايدن، آنجق واجب الوجود و قادرِ كلّ شى و عالمِ كلّ شى، بر ربِّ ذو الجلال و الإكرامدر دير، حكم ايدر.