Kur'an-ı Hakîm'in âyetlerinde, kelâmlarında, cümlelerinde fesahatın esbabını izah çok uzun gider. Onun için sözü kısa kesip yalnız nümune olarak bir âyetteki huruf-u hecaiyenin vaziyetiyle hasıl olan bir selaset ve fesahat-ı lafziyeyi ve o vaziyetten parlayan bir lem'a-i i'cazı göstereceğiz. İşte:

ثُمَّ اَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ اَمَنَةً نُعَاسًا يَغْشٰى طَٓائِفَةً مِنْكُمْ

ilâ âhir. İşte şu âyette bütün huruf-u heca mevcuddur. Bak ki, sakil, ağır bütün aksam-ı huruf beraber olduğu halde selasetini bozmamış. Belki bir revnak ve muhtelif tellerden mütenasib, mütesanid bir nağme-i fesahat katmış. Hem şu lem'a-i i'caza dikkat et ki, huruf-u hecadan "ya" ile "elif" en hafif ve birbirine kalbolduğu için iki kardeş gibi her birisi yirmibir kerre tekrarı var. "Mim" ile "nun"

{(Haşiye-1): Tenvin dahi nundur.}

birbirinin kardeşi ve birbirinin yerine geçtiği için her birisi otuzüçer defa zikredilmiştir.

ص س ش

mahreççe, sıfatça, savtça kardeş oldukları için her biri üç defa,

ع غ

kardeş oldukları halde

ع

daha hafif altı defa,

غ

sıkleti için yarısı olarak üç defa zikredilmiştir.

ط ظ ذ ز

mahreççe, sıfatça, sesçe kardeş oldukları için herbirisi ikişer defa, "lâm" ve "elif" ile beraber ikisi

لا

suretinde ittihad ettikleri ve "elif"

لا

suretinde hissesi "lâm"ın yarısıdır. Onun için "lâm" kırkiki defa, "elif" onun yarısı olarak yirmibir defa zikredilmiştir. "Hemze" "he" ile mahreççe kardeş oldukları için hemze

{(Haşiye-2): Hemze, melfuz ve gayr-ı melfuz yirmibeştir ve hemzenin sâkin kardeşi elif'ten üç derece yukarıdır. Zira hareke üçtür.}

onüç, "he" bir derece daha hafif olduğu için ondört defa,

ق ف ك

kardeş oldukları için

ق

'ın bir noktası fazla olduğu için

ق

on,

ف

dokuz,

ك

dokuz.

ب

dokuz,

ت

oniki, "ta"nın derecesi üç olduğu için oniki defa zikredilmiştir.

ر

"lâm"ın kardeşidir. Fakat ebced hesabıyla

ر

ikiyüz, "lâm" otuzdur. Altı derece yukarı çıktığı için altı derece aşağı düşmüştür. Hem

ر

telaffuzca tekerrür ettiğinden sakil olup yalnız altı defa zikredilmiştir.

خ ح ث ض

Sıkletleri ve bazı cihat-ı münasebat için birer defa zikredilmiştir. "Vav" "he"den ve "hemze"den daha hafif ve "ya"dan ve "elif"den daha sakil olduğu için onyedi defa, sakil hemzeden dört derece yukarı, hafif eliften dört derece aşağı zikredilmiştir.

İşte şu hurufun bu zikrinde hârikulâde bu vaziyet-i muntazama ile

Yükleniyor...